ภาพยนตร์ที่เป็นอัตชีวประวัติมักเป็นหนังที่บอกเล่าเรื่องในบางส่วนบางแง่มุม แต่ภาพยนตร์สารคดีมากจะหยิบหลายๆ แง่มุมและหลายๆ ความคิดเห็นที่ผสมเคล้ารวมกันไว้ในหนังเรื่องเดียว หลายครั้งก็ทำให้เราได้รู้จักคนที่เคยได้ยินแต่ชื่อ หลายคนก็เป็นศิลปินนักร้องนักแต่งเพลงที่มีชื่อเสียงประสบความสำเร็จเมื่อครั้งอดีต อย่างเช่นเธอคนนี้ ‘Billie บิลลี่ ฮอลิเดย์ แจ๊ส เปลี่ยน โลก’ เรื่องราวที่หลายคนไม่เคยได้รู้ที่ถูกบอกเล่าผ่านเทปสัมภาษณ์ต่างๆ
นี่คือภาพยนตร์สารคดีที่บอกเล่าเรื่องของศิลปินแจ๊สหญิงผิวดำที่มีชีวิตโลดโผนที่สุดคนหนึ่ง
เธอคือคนที่โดนข่มขืนในวัย 11 ขวบ เคยขายตัว มีชีวิตพัวพันกับผู้ชาย เสพยา เคยต้องโทษ ทั้งเป็นคนผิวดำที่มีชีวิตอยู่ในช่วงเวลาที่มีการเหยียดสีผิว ทั้งหมดจะถูกพูดถึงในหนังสารคดีเรื่องนี้
เรื่องย่อหนัง ‘บิลลี่ ฮอลิเดย์ แจ๊ส เปลี่ยน โลก’
ภาพยนตร์สารคดีที่จะพาทุกคนไปรู้จักกับ บิลลี่ ฮอลิเดย์ หญิงผู้เกิดในครอบครัวคนผิวดำผู้ยากจน พ่อแม่ยกเธอให้คนอื่นเลี้ยงดู ถูกข่มขืนตอนอายุ 11ขวบจากผู้ชายข้างบ้าน ถูกสังคมตัดสินว่าเป็นคนผิดและถูกส่งเข้าสถานสงเคราะห์ก่อนที่เธอจะหนีออกมาและเริ่มทำงานเป็นนางทางโทรศัพท์ตอนอายุ 12 ขวบ
เธอร้องเพลงครั้งแรกในซ่อง เธอคือหนึ่งในนักร้องเสียงทรงพลังตลอดกาล นักร้องเพลงแจ๊สผิวสีผู้คลุกคลีอยู่กับความยากจน ความรุนแรง และการเหยียดเชื้อชาติ
ในภาพยนตร์สารคดีเรื่องนี้นอกจากจะเล่าเรื่องของศิลปินแจ๊สชื่อดัง ยังเล่าถึงผู้หญิงอีกคนด้วย
ปี 1971 นักข่าวชื่อ “ลินดา ลิปแน็ก คีล” (Linda Lipnack Kuehl) ได้ออกเดินทางเพื่อเขียนชีวประวัติในบั้นปลายชีวิตของบิลลี่ ซึ่งกว่า 8 ปีที่เธอตามล่าหาข้อมูลและบันทึกเทปสัมภาษณ์กว่า 200 ชั่วโมงจากผู้คนที่เกี่ยวข้องกับนักร้องชื่อดังคนนี้ รวบรวมจากคำให้การที่ตรงไปตรงมาของพ่อแม่เลี้ยงของเธอ เพื่อนในโรงเรียน เพื่อนร่วมห้องขัง ทนายความ โปรดิวเซอร์ เพื่อนสนิท แมงดา และแม้แต่เจ้าหน้าที่ FBI ผู้จับกุม
แต่หนังสือของลินดาไม่เคยได้รับการตีพิมพ์และเทปก็ไม่เคยมีใครได้ยินมาก่อนจนถึงตอนนี้
รีวิวหนัง ‘Billie’
ชีวิตของผู้หญิงคนนี้มีความโลดโผนมากมายทีเดียว เริ่มตั้งแต่วัยเด็กที่เกิดมาในครอบครัวผิวสีที่ยากจน ทำให้วัยเด็กของเธอเต็มไปด้วยความยากลำบาก ทั้งเคยถูกข่มขืน เคยขายตัว เคยเป็นนางทางโทรศัพท์ …. แต่ความสามารถในการร้องเพลงแจ๊สทำให้เธอโดดเด่นขึ้นมา
เธอเป็นศิลปินที่โดยดูถูกเหยียดหยาม ทั้งยังติดยาเสพติดรุนแรง ช่วงเวลานั้นเรื่องของการเหยียดผิวก็ยังคุกรุ่นหนัก การออกทัวร์ของเธอบางครั้งก็ต้องนอนในรถขณะที่ทีมงานและนักดนตรีผิวขาวได้นอนโรงแรม
วันหนึ่ง เธอก็บรรลุถึงจุดมุ่งหมายของการแต่งและร้องเพลงแจ๊ส
เธอร้องเพลงต่อต้านการเหยียดผิวอย่าง Strange Fruit ทำให้เธอกลายเป็นศัตรูของรัฐ และเคยถูกลอบยิงจากกลุ่มผู้ต่อต้านคนผิวดำ เรื่องราวที่หลายคนไม่เคยได้รู้กำลังจะถูกเปิดเผยในสารคดีเรื่องนี้
สารคดีเรื่องดำเนินไปด้วยก้าวเดินอย่างเพลงแจ๊สที่บิลลี่ร้อง เรียบเรื่อยไม่มีขึ้นลง ประกอบการมีเพลงแจ๊สหวานๆ สลับกับเทปสัมภาษณ์ของบุคคลที่เกี่ยวข้องกับชีวิตเธอไปแบบนี้ ก็อาจจะทำให้ผู้ชมเกิดความง่วงหาวในระหว่างทางได้เหมือนกัน
เป็นสารคดีที่เหมาะจะดูออนไลน์ จะหยุดจะพักยืดเส้นยืดสาย หรือย้อนกลับมาในสิบวินาทีก่อนหน้าได้หากไม่ทัน ซึ่งมันทำไม่ได้ในโรงหนัง
ในพาร์ทที่หยิบเอาคลิปการร้องของบิลลี่มาใช้ ก็แปลงจากภาพขาวดำให้กลายเป็นสี ขณะที่ภาพเหตุการณ์ต่างๆ ที่ประกอบเสียงสัมภาษณ์นั้นก็จะมีทั้งภาพนิ่ง (อันนี้เข้าใจเพราะจะหาภาพเหตุการณ์ที่บันทึกไว้คงจะยากเกิน) และภาพเคลื่อนไหวของเหตุการณ์ประกอบการเล่า อาจจะทำให้สารคดีเรื่องดูจืดชืดเกินไปนิด แต่ก็ถือว่านี่คือดีที่สุดเท่าที่ทีมงานจะทำได้แล้วกับเรื่องราวที่ย้อนไปไกลถึงต้นศตวรรษ
ในการการตัดต่อนั้น ผมชื่อชอบในการจัดวางตัวอักษร ใช้ฟอนต์และสีที่ชักชวนให้นึกถึงความเป็นแจ๊ส ด้วยสีทอง ขาว ดำ ที่มักอยู่บนปกอัลบั้มของศิลปินแจ๊สอยู่เสมอ มีความพยายามที่จะใส่ภาพเคลื่อนไหวประกอบด้วยเพราะเป็นหนังสารคดีที่มีฟุตเทจน้อยแต่มีเรื่องเล่าเยอะ
ขณะที่การเล่าเรื่องยังดูไม่สมูธเท่าที่ควร ด้วยการบอกเล่าที่ไม่เกาะเกี่ยวประเด็นไหนจริงจัง บทสัมภาษณ์ที่หยิบมาเพียงสั้นๆ ทำให้ไม่สามารถจดจำใครได้เท่าที่ควรถ้าไม่ได้เป็นคอแจ๊สมาก่อน
นอกจากจะเล่าเรื่องของบิลลี่ ศิลปินหญิงผู้เป็นต้นเรื่องแต่เสียชีวิตไปนานแล้ว หนังก็ยังเล่าประเด็นของลินดา นักเขียนผู้คาดหวังจะเล่าเรื่องศิลปินที่ตนเชิดชูหากยังไม่ได้วัตถุดิบที่ดีและครบถ้วนพอ ผลงานชิ้นนี้จึงยังไม่เคยออกสู่สาธารณชน หากในนั้นก็มีเรื่องราวของเธอที่เข้าไปเกี่ยวพันกับตัวละครผู้เกี่ยวข้องกับศิลปินดังอยู่ด้วย แถมยังจบลงไปอย่างค้างคาไร้บทสรุปเสียอีก งานสารคดีชิ้นนี้ยังยากจะตัดสิน เอาเป็นว่าไปลองชมด้วยตาตัวเองแล้ว
ขอตัดจบกันดื้อๆ เลย
ชื่อภาพยนตร์: Billie / บิลลี่ ฮอลิเดย์ แจ๊ส เปลี่ยน โลก
ผู้กำกับภาพยนตร์: James Erskine
ผู้เขียนบท: James Erskine
นักแสดงนำ: Billie Holiday
ดนตรีประกอบ:
ความยาว: 96 นาที
ปี: 2019
แนว/ประเภท: Documentary, Music
อัตราส่วนภาพ:
ประเทศ: อังกฤษ
เรท: ไทย/-, MPAA/-
วันที่เข้าฉายในประเทศไทย: 1 ตุลาคม 2020
สตูดิโอ/ผู้สร้าง/ผู้จัดจำหน่าย: Altitude Film Entertainment, Concord, New Black Films, Polygram Entertainment, Reliance Entertainment Productions 8
